पालखी

पूर्वप्रसिद्धी: मनोगत दिवाळी अंक २००८

'अनिवासी (पण) भारतीय' म्हणुनी दुखर्‍या किती ओळखी
डॉलरने भरले खिसे पण मने प्रेमास का पारखी?

आहे जे विसरायचे ठरवले, करतो उजळणी जरा
(विस्मरणे नव्हती कधीच कुठली सोपी, मनासारखी)

आषाढा, बघतोस काय नुसते! भिजवायचे मग कुणी?
'आधी तू, मग मी' करीत बसलो, खोळंबली ना सखी!

दुर्दैवा, इतके नकोस विसरू बाबा स्वत:ला कधी!
माझे नाव पुरेल की तुज हवी ओळख तुझी आणखी?

आयुष्या, तुज भोगले नि जगलो - ऐटीत, राजापरी
तिरडीवर निजलो तरी मिरवले - निघते जशी पालखी

काही त्रिवेणी

*****************************************
ठाऊक होतं येईल पत्र तुझं फक्त आजच
त्यातल्या संवादानंतर चालू होणार माझं आत्मवृत्त

इतकी कशी ही शांतता बोलभांड?!
*****************************************
कुरूप वेडं बदकपिलू एका तळ्यातलं
गुंगलंय राजहंस व्हायची वाट बघण्यात

पण शेवटी हिणवणारच सगळे 'अल्पसंख्यक' म्हणून!
*****************************************

(अशीही एक) कोजागिरी

आलेत एकाच दिवशी पूर
चांदण्यावरच्या कवितांचे
चंद्र,भरती नि शब्द - भलतेच
गेलेत वरती म्हणायचे!

कोजागिरीला हवा कशाला
बिलियन्स् चा बेल्-आउट्?
******************
मिळतील तितके चंद्र घालून
बांधल्या असत्या कित्येक भेळी
भरतीपण मग आली असती
सांगेन तश्शी - नेमक्या वेळी

भेळवाला बघा मराठी,
'भैयाची भेळ' आउट्!
*****************
दाट सायीच्या पडद्याआडून
गोड चेहरा दिसला असता
(हाती ग्यालन् 'फॅट्-फ्री'चे, अन्
विचारसुद्धा पातळ नसता)

कुण्याकाळची याद कुणाची
छळे अशी थ्रूआउट्
*****************

एक त्रिवेणी

सुमेधाने साखळी हायकू साठी खो दिल्यानंतर केलेले वाचन आणि लेखन यातून सुचलेली एक त्रिवेणी -

वाचून लोकसत्तेतल्या पुराच्या बातम्या
कोरडेटाक पडतात हल्ली डोळे

सरकार थोडंच कधी कुठे वाहून जातं?!

साखळी हायकू

मागच्या आठवड्यात संवेदनी काव्यमय खो खो सुरु केला. सागरनी सुमेधाच्या कवितेवर कवितारुपी प्रतिक्रिया धाडली आणि या सगळ्यातून साखळी हायकूची कल्पना तिला सुचली.
तर नियम :
१) खाली मी लिहिलेल्या हायकू प्रमाणे दोन/तीनच ओळींचा (की ओळींची?) हायकू रचायचा.
२) त्यातील मात्रा, ताल, ध्वनीरुप तसंच्या तसं आलं तर उत्तम, शक्य तितकं साम्य राखायचा प्रयत्न करायचा. मात्र मी माझा हायकू तीन ओळींचा केला आहे आणि त्याचं स्वरूप किंचितसं बदललं आहे. मूळ स्वरूपाशी इमान राखायचेच असल्यास सुमेधाचा हायकू पहावा.
३) सर्वात महत्त्वाचे, ही साखळी असल्यामुळे तुम्ही जी कडी गुंफणार आहात तिची आधीच्या कडीशी काहीतरी जोडणी असावी : त्यातील लपलेल्या किंवा स्पष्ट दिसणार्‍या अर्थानुसार, त्यातील वापरलेल्या प्रतिमेनुसार, सुचित केलेल्या कल्पनेनुसार किंवा व्यक्‍त होणार्‍या भावनेनुसार किंवा अजून काही असेल!
४) कमीत कमी एक आणि जास्तीत जास्त ३ जणांना खो द्यायचा. त्यांच्या ब्लॉगवर त्यांना प्रतिक्रिया देऊन तसं कळवायचं आणि शक्य असल्यास सुमेधाच्या ब्लॉगवर तिला कळवायचं. कळवायचा हेतू इतकाच की ती सगळ्या कड्या एकत्र करू शकेल.
५) तुमच्या नोंदीच्या सुरुवातीला हे नियम डकवा, तुम्ही ज्या कडीच्या पुढे लिहीताय ती कडी उतरवा, आणि शक्यतो तुम्ही ज्यांना खो देताय त्यांच्या ब्लॉगची link द्या.

आता माझी कडी:

जुन्या शर्टाच्या खिशात सापडली
रस्त्यावरची दोन-चार सुगंधी फुलं

माझ्या खांद्यावर डोकं ठेवून चालली होतीस कधी काळी

आणि माझा खो प्रशांत आणि सारिकाला.

जालकवींच्या कविता: एक आवाहन

आरंभ: १४/०२/२००९ - ०९:००
समाप्ती: १६/०२/२००९ - २२:००
ठिकाण: सॅन होजे, कॅलिफोर्निया
माहितीचा स्रोत: मी स्वतः

सॅन फ्रान्सिस्को बे एरिया या आंतरजालाच्या उगमस्थानी होणाऱ्या पहिल्यावहिल्या विश्व मराठी साहित्य संमेलनात "काहीतरी वेगळे" स्वरूपाचा एखादा मराठमोळा कार्यक्रम आणि त्यानिमित्ताने आंतरजालीय साहित्याशी रसिकांची ओळख करून देणे या हेतूने मिलिंद भांडारकरांना सुचलेल्या एका कल्पनेला मूर्त स्वरूप देण्याच्या उद्देशाने हे आवाहन करीत आहे. याबाबतीत संमेलनाच्या संयोजकांशी प्राथमिक बोलणे झाले असून तुमच्याआमच्यासारख्या हौशागवशा जालकवी,जालसाहित्यिकांकडून मिळणाऱ्या प्रतिसादावर कार्यक्रमाचे यश अवलंबून असणार आहे.

कार्यक्रमामागील भूमिका:
आंतरजाल लोकप्रिय झाल्यानंतर प्रकाशनाच्या विविध संधी सहज उपलब्ध झाल्याने साहित्याची लोकाभिमुखता वाढली. मुद्रित साहित्याबरोबरच आणि प्रसंगी त्यापेक्षाही अनुदिन्यांवर प्रकाशित केलेले साहित्य अधिकाधिक लोकांपर्यंत सहज पोहोचू शकते. अद्याप मराठी साहित्यात हे आमूलाग्र परिवर्तन जरी दिसत नसले, तरी मराठी प्रकाशनाची वाटचालही त्याच दिशेने होत आहे, हे स्पष्ट आहे. मराठी अनुदिन्यांच्या संख्येत गेल्या दोन वर्षांत झालेली अमाप वाढ ही त्या वाटचालीचीच निदर्शक आहे. याकडे दुर्लक्ष करणे, किंवा ही वाटचाल थांबवण्याचा प्रयत्न करणे म्हणजे नवीन युगातील मराठी साहित्याच्या प्रसाराला खीळ बसण्यासारखे असेल. हा कार्यक्रम म्हणजे, मराठी साहित्याच्या भविष्याची नांदी.

कार्यक्रमाची रूपरेषा:
1. एकूण २-३ तास. काव्यवाचन आणि काव्यगायन.
2. फक्त त्यातल्या कविता कुठल्याही पुस्तकांत, मासिकांत, किंवा वर्तमानपत्रात - अर्थात मुद्रित स्वरूपात - प्रसिद्ध झालेल्या नाहीत/नसतील. ह्या कविता फक्त अनुदिन्यांवर आणि इतर मराठी संकेतस्थळांवर प्रसिद्ध झालेल्या असतील.
3. कवींची नावे / टोपणनावे देखील जालाबाहेर फारशी प्रसिद्ध नसतील. काव्यवाचन आणि काव्यगायन करणारे, आणि संगीत दिग्दर्शक देखील व्यावसायिक - "प्रोफेशनल" - नसतील.
4. विडंबने चालतील. मात्र मूळ कविता आणि विडंबन दोन्ही जालप्रकाशितच हवे. तसेच, मूळ कवितेची निवड झाली, तरच तिच्या विडंबनाचीही निवड होईल; जेणेकरून दोन्हींचे एकत्र सादरीकरण व त्यायोगे अपेक्षित परिणाम साधता येईल.

मदत हवी आहे:
हा कार्यक्रम यशस्वी करण्यासाठी आपल्या मदतीची आवश्यकता आहे.
1. आम्ही सर्व "जालकवींना" आवाहन करतो, की आपल्या ज्या कवितांचा ह्या कार्यक्रमात अंतर्भाव व्हावा असे आपल्याला वाटते, त्या आम्हाला विरोपाने (ई-मेल)पाठवावे (ई-मेल कृपया युनिकोडमध्येच ठेवा. कवितेसोबतच, तुमचे जाहीर करण्याचे नाव -टोपणनावही चालेल-, संपर्काचा ईमेल-पत्ता, आणि स्वत:बद्दल एक-दोन ओळी)
2. जे जालकवी नाहीत, त्यांनी आपापल्या ओळखीच्या, आवडत्या जालकवींकडे हे आवाहन पाठवावे, इतर मराठी संकेतस्थळांवर, आणि स्वत:च्या अनुदिन्यांवर हे आवाहन प्रकाशित करावे, ही नम्र (पण आग्रहाची) विनंती.
3. ह्या कार्यक्रमासाठी एखादे समर्पक नावही सुचवावे.

आपापल्या कविता आम्हाला खालील पत्त्यांवर पाठवाव्यात.
1. मिलिंद भांडारकर (milind [DOT] bhandarkar [AT] gmail [DOT] com)
2. चक्रपाणि चिटणीस (chakrapani [DOT] chitnis [AT] gmail [DOT] com)
([dot] ऐवजी ". ", आणि [AT] ऐवजी "@" वापरावे. )

आपल्या सर्वांच्या भरघोस प्रतिसादाची अपेक्षा आहे.

धन्यवाद!

नेहमीच ... तुझ्यामुळे

तिन्ही त्रिकाळ
संध्याकाळ
नेहमीच ... तुझ्यामुळे
मेंदूतले घोळ
पांजरपोळ
नेहमीच ... तुझ्यामुळे

ओठांत धूर
डोळ्यांत पूर
नेहमीच ... तुझ्यामुळे
ओले घसे
(होते हसे!)
नेहमीच ... तुझ्यामुळे

शब्दांचा जाच
शब्दांना जाच
नेहमीच ... तुझ्यामुळे
ओळींना धार
ओळींचे वार
नेहमीच ... तुझ्यामुळे

जगायचा वीट
जगतोय धीट
नेहमीच ... तुझ्यामुळे
मरणाशी भेट
कविताच थेट
नेहमीच ... तुझ्यामुळे

मोरपिशी साडी

मेक-अप् च्या अडगळलेल्या डब्यात....
लिप् स्टिक् चा बोटभर तुकडा शोधून,
ओठांशी मस्ती करणार्‍या आरशामधल्या
पाचफुटी फुला....
उगीच का अत्तर लावतोस?

तुझ्या या मोरपिशी साडीनंच
"अत्तर शिंपडलंय या देखाव्यात''
निर्‍या घट्ट धरून ठेवणारी तुझी बोटं...
आणि तांबूसकाळ्या बटांमागचं..
कानावरचं हसरं पिवळं फुल,
म्हणजे सुगंधाचा कळस!

आहा... !
डोळे कधीच बंद झाले तुला हुंगून.

बर आहे..., तू घरात आहेस!,
असाच राहशील कायम...
असंच राहील तुझं चैतन्यमयी हास्य,
तुझं सोवळे पण..
तुझी मोरपिशी साडी!
न विस्कटता , न चुरगळता!

बैल

आपण सगळेच बैल असतो
बायको लटके रागवत असते आणि आपण घाबरत असतो
फक्त दोनवेळा जेवण आणि फोमच्या डबलबेडवर खूश असतो
बायकोच्या एखाद्या इशार्‍या सरशी ऊर फुटेतोवर धावत असतो.
आपण सगळेच बैल असतो
बायकोने यावे आपल्या गळ्यावरची दाढी खाजवावी
अंघोळीला आपली पाठ चोळावी
कधी तरी पुरणपोळी चारावी म्हणुन वाटपहात असतो
आपण सगळेच बैल असतो
आपल्याला आपण फसवले गेलो आहोत याची काही लाज नसते
ती जाणीवच थिजलेली असते
उन्नत ध्येय वगैरे जाणीव कधीच निजलेली असते
बायको माहेरी गेली तरी आपण तसेच असतो
फार तर नव्या बायकोच्या शोधात असतो
आणि नव्या बायकोकडे गेलो की जुनी कशी चांगली होती (?!?!?!) याची गाणी गात बसतो
आपण सगळेच बैल असतो
-------------------------------------------------------------------------------------
प्रेरणा: विजुभाऊंचा बैल

छचोर

पाऊस इतका छचोर आहे साला!
ओल्याचिंब केसांमधून रुळतो तुझ्या मानेवर
टपटपतो लाजलाजून,जमून भिवयांच्या पागोळ्यांवर
पडतो आम्ही दोघेही -पडली मल्हाराची थाप ढगांवर की
फरक फक्त इतकाच -
तो कोसळतो,मी ढासळतो
दुसर्‍या कुणी तुला भिजवलं असं
की माझं पाणी पाणी होतं
आणि लाजून लाजून तुझंही
मग काय! - पावसाला आणखी पाणी मिळतं,भिजवायला!
पाऊस इतका छचोर आहे साला!

खर्डेघाशी

दिवसांवर दिवसांच्या राशी
जीवन म्हणजे खर्डेघाशी

फोडासम जपलेले शैशव
खपली धरते तळहाताशी

तुझ्या बटांशी खेळुन जावे,
वार्‍याची इतकी बदमाशी?

बांधू जेथे घरटे आपण
तिथेच मथुरा,तिथेच काशी

भुकेल्यांस भाकरी नसे, अन
खाणारे खाऊन उपाशी

तुझ्याविना जगण्याची शिक्षा
हीच का मरेस्तोवर फाशी?

जरी वादळे येतीजाती
लाटांना भिडतात खलाशी