Wednesday, May 31, 2023

मेरा अमलतास


सिर के नीचे

सरकाही लो तकिया

मूँद भी लो जरा

आज की अपनी अखियाँ

आगोशमें ले तुम्हारी थकी साँस

सुलाए सुकूँ से मेरा अमलतास


स्वप्निल दुनियाकी

वह पीली चकाचौंध

समंदर से पर्बत

तुम्हारी निली सौंध

झरनो-वादियों में तुम्हाराही एहसास

ऋतू बनके बैठा मेरा अमलतास


करवट बदलके

जो निकलेगा सूरज

पीली-गुलाबी

तुम्हारी यह मूरत

आँखें खुली-अधखुली, मसलीसी, काश

जी भर के देखे मेरा अमलतास


सीढ़ी उतरती

कदम दर कदम

हो बेटी, हो माँ याँ

सखी हर जनम  

जहाँ तुम रखो पैर वहीं मेरी शुरुआत

मैं दिन तुम्हारा, यह मेरा अमलतास




बेघर


सालों तक की खूब पढ़ाई

पढ़ी जगह, कभी पढ़ी कहानी,

पढ़ी यादें, और पढ़ें कहीं श्राप,

कुछ इन्सान, कभी पढ़ी दुहाई


महीनों पहले तुम्हें खोलकर,

पढ़ते पढ़ते रईस हुआ हूँ

हर दिन है मेरा पृष्ठस्मृति* सा,

कोरा पन्ना सजा रहा हूँ


डरता हूँ - गर आँख लगे तो?

उस पन्ने पर इक जो सपना होगा

आँख खुली तो बहेगी स्याही

वह सपना फिर कोरा पन्ना होगा


धड़कन से पकड़ूँ कसकर, और

डर के मारे छाती पर ओढ़ूँ

खुली नजर की बंद कलम से

फिर भी वह सपना लिखता जाऊँ


यां रखूँ तुम्हें तकिये पर नीचे?

अनुक्रमणिका* तुम, मैं पीछे

पीठपृष्ठ* पर लिखता जाऊँ

उंगलियों से लकीरें खींचें


पढ़ना, लिखना, सपना सब सब तुम,

घर में चलताफिरता पुस्तक

यां कहूँ तुम्हें पढ़ना मेरा घर?

बस दुआ करूँ हो जाऊ ना बेघर


*पृष्ठस्मृति = bookmark

*अनुक्रमाणिका = index, table of contents

*पीठपृष्ठ = backpage/pages to follow


Saturday, January 21, 2023

गूँगापन

अब तक के टुकडे मेरे

कुछ बिखरे और कुछ निखरे

चढती रातों में से

कुछ खिलते और कुछ उतरे

आगोश में क्यों और कैसे

अपने समा जाती हो

अल्फ़ाज़ सीने में क्यों

तुम बोए जाती हो


आकाश का वह जो एक

और चेहरे पे तुम्हारे दो

जागे वह रातभर, और

दिल में जो सुलाए दो

उजियारी होकर नस में

जो हूक जगा जाती हो

माहताब सीने में क्यों

तुम बोए जाती हो


सहलाकर इतनी रातें

मुठ्ठीभर निकले क़िस्से

बने कोइ सरसराहट

कोइ चीखे मेरे हिस्से

इक रात पहनती, दूजी

पहनाती जाती हो

गूँगापन सीने में क्यों

तुम बोए जाती हो

Monday, July 25, 2022

उन्हाची पावले



उन्हाची गणिते..न सुटणारी

उन्हाची गुपिते..न फुटणारी


उन्हाची झळ..लालभडक

उन्हाची कळ..पांढरीफटक


उन्हाची हाक..किती नाजूक

उन्हाचा धाक..किती साजूक


उन्हाची दिठी..आखीवरेखीव

उन्हाची मिठी..जाणीवनेणीव


उन्हाची कूस..कवितेची मूस

उन्हाचं मूल..कवडशाचं फूल


उन्हाची छाया..उन्हाची आस

उन्हाची माया..उन्हाचा वास


तुझं ऊन..की माझं ऊन

तू ऊन..की मी ऊन

आपण ऊन..आपणहून

गाभण ऊन..आपणहून


एकटाच मी..समोर ऊन

उन्हाचीच पावले..मागाहून


- चक्रपाणि

२५ जुलै २०२२

Friday, February 11, 2022

शिलालेख

कोऱ्या कॅनव्हासला
मोकळ्या केसांच्या
घेऊन मांडीवर रंगवायला
बसतो मी

बोटांचे स्ट्रोक्स...पोटावर
ओठांचे ठसे…ओठांवर
लखलखणारं मुक्तहस्तचित्र
नक्षीदार श्वासांनी
वळणदार भिवया, मान, पाठ,
बंद हसऱ्या डोळ्यांवर
… हसतो मी
वळणाकडे कर्णमधुर पुटपुटणाऱ्या
करून कानाडोळा
रंग दोघांच्याच स्वप्नांचे
(भरायला म्हणा, उधळायला म्हणा)
मुठीत घट्ट (की घट्ट मिठीत?!)
घेतो मी..
अर्धोन्मिलित, मूकमनस्वी
खस्कन् स्वतःत
ओढून घेणारी
जाग त्याची
होतो मी
दोन एकजीव कपाळांवर
का दोन वेगळे शिलालेख
आकाशातल्या चित्रकाराला
एकच एक प्रश्न
उरतोही..
.. नुरतोही

Sunday, January 16, 2022

वसुदेव

डोक्यावरच्या टोपलीतल्या
बाळकृष्णासारखं
अंगाखांद्यावरचे पक्षी नि त्यांची घरटी
तांबूसपोपटी पालवी नि तिचे बहर
सगळंसगळं सांभाळत
मुळं रोवून उभा
मी वसुदेव

पायाशी सरपटणारे असंख्य तण,
मांड्या-जांघा-कंबरेवर बांडगुळांचे मण
यमुनेच्या थाटात
कृष्णाकडे झेपावणारी
त्यातलीच इन-मिन तीन
आपल्याच फांद्या समजून
कृतकृत्य मी
त्यातल्याच एकाची हाक,
की श्वास,
की ओठ,
(अगदी आठवण)
विषकन्या असल्याच्या साक्षात्काराची वीज
टोपलीत न घालता स्वतःवर पाडून
उभाच्याउभा काळानिळा होऊन
देवकीविना उभा
मी वसुदेव

Saturday, January 15, 2022

जागरण

“फार जागरण करता का?”


मी हो म्हणायच्या आत म्हणाले -

“करत जाऊ नकात!

त्याने

बीपी..वाढेल,

पोट..सुटेल,

पोटात..मळमळेल,

पित्त..खवळेल,

चित्त..ढवळेल”


डॉक्टरांचं हे ऐकून मी म्हटलं - “डॉक्टर,


रोज तीन वेळा..खाणं

दोन वेळा..धुणं नि घासणं,

वीकेंडला एकदा..पिणं

क्वार्टरली खंडाळा, लोणावळ्याला..जाणं

करता का?


घराचे, गाडीचे, इन्शुरन्सचे..हप्ते

दूधवाला,केबल, मोबाईलची..बिलं

इन्कम, प्रॉपर्टी, वॅल्यु ऍडेड..टॅक्स

भरता का?


मुलाचा..होमवर्क

म्हाताऱ्याचा..आशीर्वाद

म्हातारीची..काळजी

मुलीला..कुशीत

बायकोला..घट्ट मिठीत

घेता का?


भिकाऱ्याला..भीक

देवळाला..दान

विद्यार्थ्यांना..पूर्ण मार्क्स

देता का?


याची उत्तरं हो असली काय

किंवा नाही असली काय


क्रियापदानंतरचा का

क्रियापदाच्या आधी लावा


नाय तुमची झोप उडाली,

तर पेशंट म्हणून नाव नाय सांगणार!

Monday, January 10, 2022

दीपगृहे

 मध्यसमुद्री डुचमळणारी




नाव एक विनावल्ह्यांची
उष्ण लाटेच्या झुळकेसरशी
शीड मोरपंखी फुटलेली
अवचित जन्मे एक सुकाणू,
डोलखांब, स्वप्नांचे तारू
डुलणे, झुलणे सारुन मागे
उधळे दर्यावर्दी वारू
शुभ्र, स्तब्धसा हिमनग तो, जो
लगाम होउन पुढे ठाकतो
हयात नसलेला चौखुर तो
पाणीपाणी होउन जातो
झुळूक होउन जी ती आली
तिच्या फुटावी ओठी, पोटी
नाव एक विनावल्ह्यांची
मध्यसमुद्री डुचमळणारी
कुठे सुकाणू, शीड कुठे
भरती ना ओहोटि कुठे
लाटेची अन नावेची त्या
जागोजागी दीपगृहे